Çeliklerde yüzey sertliği ölçümü, çeliğin yüzeyinin direncini ve sertliğini belirlemek için kullanılan tahrip edici olmayan ölçüm yöntemlerini kapsar. Bu ölçüm, çeliğin aşınma direncini ve genel dayanıklılığını değerlendirmek için kullanılır. Yüzey sertliği ölçümünde yaygın olarak kullanılan yöntemler Rockwell (HRC/HRA/HRB/HRN), Brinell (HB), Vickers (HV), Leeb (HL) gibi yöntemlerdir, ısıl işlem türüne ve sertliğine göre her birisinin uygulama alanı ayrıdır. İşlem şu adımlardan oluşur:

Yüzey Hazırlığı: Çelik parça, pürüzsüz ve temiz bir yüzey elde etmek için zımparalanır veya parlatılır. Bu adım, doğru ve güvenilir ölçümler yapılmasını sağlar, test yükü azaldıkça parça yüzeyinin genellikle daha temiz olması istenir. HRC gibi yüksek test yüküne sahip yöntemlerde kalın zımpara yeterli olabilirken, HV1 gibi düşük yük uygulayan yöntemlerde metalografik numune hazırlamak gerekecektir.

Test Yükünün Uygulanması: Sertlik testi yapılacak cihaz (örneğin, Vickers, Brinell veya Rockwell sertlik cihazı) kullanılarak, belirli bir kuvvetle çelik yüzeyine bir iz bırakıcı uç bastırılır. Bu yük ve uygulama süresi, kullanılan test yöntemine bağlı olarak değişir.

İz Ölçümü: Test yükü kaldırıldıktan sonra, çelik yüzeyinde oluşan iz mikroskop altında incelenip ölçülür veya makine tarafından otomatik olarak ölçülür. Vickers sertlik testinde, elmas piramidin iz bıraktığı diyagonal uzunluklar ölçülürken, Brinell testinde iz çapı ölçülür ve Rockwell testinde ise doğrudan sertlik değeri okunur.

Sertlik Değerinin Hesaplanması: Ölçülen iz boyutlarına veya doğrudan okunulan değere göre çeliğin yüzey sertlik değeri hesaplanır. Örneğin Vickers sertlik testi için, uygulanan yükün iz alanına bölünmesiyle sertlik değeri elde edilir. Brinell ve Rockwell testlerinde ise belirli formüller ve ölçekler kullanılarak sertlik değeri hesaplanır.

Yüzey sertliği ölçümü, çeliklerin üretim süreçlerinde kalite kontrol amacıyla yaygın olarak kullanılır. Bu ölçüm sayesinde, çeliklerin mekanik özellikleri ve performansı değerlendirilir, böylece çeşitli uygulamalarda güvenilir ve uzun ömürlü parçaların elde edildiği doğrulanmış olur. Yüzey sertliği testleri, otomotiv, havacılık, makine imalatı ve yapı endüstrilerinde kalite kontrol kısmında istenen özelliklerin parçaya kazandırıldığını doğrulamak için kullanılır.