E.S.D., yani efektif sertlik derinliği terimi, yüzeysel olarak sertleştirilmiş parçalarda bir metalografik numune üzerinden bu sertliğin yüzeyden çekirdeğe doğru ne kadar mesafe boyunca korunduğu ve nasıl bir profilde ilerlediğini gösteren sayı değeridir. Sertlik profili gösterimi için grafik veya mesafe/sertlik tablosu ile de belirtilebilir. E.S.D. ölçümü genellikle HV (Vickers) sertlik skalasında ölçülmektedir. Bu test, çeliğin mikroyapısının yüzeyden çekirdeğe doğru nasıl ilerlediğine dair bilgi sağlar ve genellikle sertlik derinliği ölçümünde kullanılır. Ölçüm işlemi şu adımlardan oluşur:

Yüzey Hazırlığı: Çelik parça, düzgün ve temiz bir yüzey elde etmek için zımparalanır veya parlatılır. Bu adım, ölçüm için kullanılan ekipmanların parça üzerinde sağlıklı ölçüm yapabilmesi ve doğru sonuç verebilmesi için gereklidir.

Test Yükünün Uygulanması: Bir piramit elmas uç, belirli bir kuvvetle çelik yüzeyine bastırılır. Bu yük, HV ölçüm sembolünün yanındaki sayı ile kg cinsinden belirtilmektedir, örneğin HV0. veya HV30 gibi. Elmas uç, çelik yüzeyinde baskı uygulanan alanda bir iz bırakır.

İz Ölçümü: Baskı uygulanıp elmas uç kaldırıldıktan sonra, yüzeyde kalan iz mikroskop altında incelenir ve iz üstündeki iki köşe arasındaki uzunluklar ölçülür. Vickers sertlik değeri, uygulanan yükün iz alanına bölünmesiyle hesaplanır. Bu hesaplamada uygulanan yük de hesaba katılmaktadır, böylece değişen yük ile iz boyutları arasındaki oran korunmaktadır.

Sertlik Profili Belirleme: Çelik parça, yüzeyden belirli aralıklarla (örneğin, 0.1 mm aralıklarla) test edilir ve her bir noktada elmas uç ile iz bırakılarak Vickers sertlik değeri ölçülür. Bu değerler, yüzeyden çekirdeğe doğru sertlik profilini oluşturur, istenen değer elde edilene kadar ölçüm yüzeyden çekirdeğe doğru devam eder.

Sertlik Derinliği (E.S.D) Hesaplama: Yüzeyden belirli bir derinliğe kadar elde edilen sertlik değerleri grafiğe dökülerek, sertlik profilinin analizi yapılır. E.S.D, yüzey sertliği belirli bir değer (örneğin, 550 HV) altına düştüğü nokta sertliğin bittiği noktayı ifade eder. Bu değer yüzey sertliği değerinin üstünde olmalıdır aksi takdirde E.S.D değeri hesaplanamaz.

Bu yöntem, çeliğin yüzey sertleştirme işlemlerinin etkinliğini değerlendirmek için kullanılır. Vickers sertlik testi ve E.S.D ölçümü, yüzey sertleştirme işlemi uygulanmış parçalarda malzemenin iç kısmındaki sertlik dağılımını görebilmek için gereklidir.